Uit: Cobouw 18-9-14, door Thomas van Belzen
Boekel – Alternatief bouwen. Met maanhout en hennep. C02-negatief. Niet omdat het leuk is, maar omdat het moet. Ad Vlems, initiatiefnemer van Ecodorp Boekel luidt de noodklok. “Als we onze gewoonten niet gauw veranderen, kunnen we straks alleen nog maar onder de grond wonen.”
Als een kleine, bijna naïeve jongen vertelt hij over de verhalen die goed waren voor innovaties. “Weet je hoe klittenband is bedacht?” En dan volgt de anekdote over de man en zijn hond en het kleefkruid dat in zijn hond bleef hangen.
De natuur als bron voor vernieuwing. Vlems lijkt elke dag nieuwe aanwijzingen te zoeken. Anderen gingen hem voor: “Wetenschappers noemen de aarde en al zijn schatten het resultaat van 4,5 miljard jaar wetenschappelijk onderzoek: wat sterk is blijft behouden.”
De meest wilde ideeën heeft hij. Zo hoopt hij met planten regenwater te kunnen filteren zodat je het uiteindelijk kunt drinken. Luchtfietserij? “Nee, hoor”, zegt Vlems zonder opscheppen. “Het lokale waterschap heeft serieuze belangstelling. Boekel ligt namelijk op een heuvel en heeft een zoetwaterprobleem.”
Het eerste ontwerp van dit opmerkelijke dorp staat al op papier. Architect Huub van Laarhoven is de vormgever. Hij gaat uit van de helende architectuur. Volgens Vlems kan het pijntherapie overbodig maken.
Beton zul je hier niet aantreffen. Nee, Vlems wil huizen die co2 negatief zijn, van hennep en hout. Liefst maanhout, hout dat in de winter gekapt is bij de nieuwe maan en daardoor – naar het schijnt – stukken sterker is. Voor de fundering valt zijn oog op glasschuim.
Woningen in de vorm van een bloemblad. Spelen met de daglichtnorm. Tweedehands deuren. Mag dat wel? Veel van de wensen leken binnen het Bouwbesluit onmogelijk. Vlems reisde af naar Den Haag. Uiteindelijk bleek dat er best veel kan binnen de bouwregels. Van de twintig knelpunten bleken er slechts drie echt knellend.
Het ministerie van Infrastructuur en Milieu werkte mee. De ecodorpers mogen op de drie punten van de regels afwijken. Zo mogen ze lagere plafonds intekenen en lagere deuren. Aan de noordkant van woningen mogen ze minder ramen toepassen: dat scheelt warmteverlies.
Vlems: “Natuurlijk is daglicht veel waard, maar wat heb je daaraan in opslagruimtes of slaapkamers?” Ook de wens voor lagere deuren vraagt om uitleg: “De deurnorm gaat elke keer omhoog. Volgens de wet betekent dat, dat je geen oude deuren kunt gebruiken. Nu mogen wij dat wel..”
Afgedankte materialen gebruiken. Het zou niet de eerste keer zijn. Voor een gebouw in Boxtel schonk de corporatie de ‘dromenuitvoerder’ zestig ramen van dubbelglas. “Die monteerden we aan beide kanten van het kozijn. Toen hadden we dus eigenlijk vierdubbelglas.”
Een buurthuis. Een voedselbos. Bouwen met hout, hennep en strobalen. Het meest opvallend aan dit plan is misschien wel het boomhuttenhotel. “Het is de bedoeling dat we die kamers al tijdens de bouw verhuren. De bomen zijn er al, een aantal kunstenaars zal de hutten ontwerpen.”
Wat is een ecodorp? Vlems gebruikt de volgende definitie: “Een samenleving die bewust duurzaam leeft tot in de eeuwen der eeuwigheid zonder dat de natuur aan waarde verliest. We spuiten niets op de voeding die wij zelf verbouwen. We eten biologisch. Stoken met hout in plaats van met gas, zijn innovatief en zelfvoorzienend.”
Vlems heeft al vijftien participanten. Hij zoekt er nog een stuk of twintig. Samen zullen zijn een coöperatie oprichten. “Die koopt vervolgens de grond aan en de bouwmaterialen in. Bewoners huren daarna de woning en betalen contributie voor gas, licht en water. Eigenaar wordt je dus nooit helemaal. Wel vragen we iedereen om een startbijdrage van 5000 euro. Wie besluit te verhuizen krijgt dat bedrag terug.”
Ecodorpen. Hoeveel zullen er volgen? Het is Vlems om het even. Wel is hij ervan overtuigd dat bouwen met ecologische bouwmaterialen de toekomst heeft. Niet omdat het mag, het moet: “Het klimaat verandert, doordat de aarde opwarmt, daar kunnen we niet omheen. Moet je zien wat een gemiddelde temperatuurstijging van 0,8 procent vorige jaar al niet betekende. In Nederland was de winter zacht, in Brazilië viel er drie maanden lang geen druppel regen, in New York schommelde de temperatuur in diezelfde periode van -20 naar 20 graden Celsius en in Engeland waren er overstromingen.”
De uitstoot van co2 aanpakken is volgens Vlems het allerbelangrijkste. “Daarom willen wij niet energienul bouwen, maar C02-negatief. Met materialen die C02 opslaan. Bouwers zouden dat ook moeten doen. Als we niet oppassen kunnen we straks alleen nog maar onder de grond wonen.” Zal het Ecodorp er echt komen? De reacties zijn in toenemende mate positief. Ook in het professionele circuit. Zo zei de lokale corporatiedirecteur tegen Vlems: “Innovatie komt nooit uit de sector zelf. Ik zie jullie niet als concurrentie, maar als vernieuwend en waar ik iets van kan leren.”
TEDx van David Roberts over Climate Change is simple
Interessante artikelen rond hetzelfde onderwerp:
Eco-logisch: Biobased Bouwen
Duurzame Brabanders: CO2 op de agenda
Duurzame Bedrijfsleven: Biobased bouwen
Trouw: Bouwen met hennepbeton
Bakstenen met opgeslagen CO2
