Voor Ecodorp Boekel werk ik aan een kleine woning die dienst kan doen als Bed & Breakfast. Het biedt buitenstaanders de mogelijkheid om even deel uit te maken van deze bijzondere gemeenschap. De vraag was om een variant op een boomhut te maken, een woning die boven het maaiveld uitzicht biedt op het dorp en de groene omgeving. Natuurlijk moesten de uitgangspunten voor mijn ontwerp voldoen aan die van het ecodorp wat betreft het gebruik van materialen en technieken.
De paalwoning is een typologie die al sinds de oertijd in verschillende culturen over de hele wereld voorkomt. Een woning, gebaseerd op een houtskelet, staat boven het land of het water. Het is de meest voor de hand liggende vorm voor dit project. Met een minimum aan natuurlijke materialen maak je een woning op hoogte. In Nederland staan houtskelet huizen vooral in Limburg, de traditionele vakwerk huizen. De houtskeletbouw is actueel omdat het een van de meest ecologische manieren van bouwen is. Een hedendaagse uitvinding is het invullen van het houtskelet met kalkhennep; een mengsel van kalk, water en gehakseld hennephout dat wordt gedroogd. Het kan ‘in het werk’ worden gestort of in prefab blokken worden gekocht. Dit materiaal werkt heel goed als isolatie, is vochtregulerend, schimmelwerend, en akoestisch heel plezierig. Kalkhennep heeft een goede CO2 balans: de opname tijdens de hennepgroei is groter dan de uitstoot tijdens de teelt en het bouwproces. De kalk zorgt in het gebouw voor voortdurende CO2 opname. Maar het is voor mij ook om een andere reden interessant om dit materiaal toe te passen. Je kunt er voor kiezen om de buitenkant van de kalkhennep aan te smeren met kalkstuc. Dit biedt de mogelijkheid om hier ‘al fresco’ op te schilderen. Pigment wordt met water vermengd en in de nog natte kalk aangebracht, waardoor het na het chemisch proces van uitharding fysiek onderdeel wordt van de kalklaag. Een unieke techniek, waarbij de kleur van het pigment ook na eeuwen nog helder en stralend blijft. Het hout wordt zwart geschilderd met Xyhlio Biofinish, een nieuwe houtverduurzaming/verf van levende schimmel. De schimmel moet je om de paar jaar voeden met lijnolie. Tegenover het zwarte houtskelet van de paalwoning krijg je dan de fresco kleurvlakken, een hard en helder contrast.
Het idee van duurzame schilderkunst, gecombineerd met duurzame architectuur boeit me momenteel. Het idee van relaties door de tijd en ruimte heen, naar vroeger, naar nu en naar de toekomst. Het werk staat in relatie met oude schilderkunst en bouwkunst door zijn materiaal en techniek. De beeldtaal lijkt vroeg modernistisch, maar ook Luis Baragán en Helio Oiticica zijn in dit spel betrokken, en Robert Ryman en Agnes Martin. Het is de utopie van de ultieme vrijheid van de kunstenaar. Het staat letterlijk naast de utopie van het ecodorp. Tegenover de verpletterend dystopische ecologische, politieke en sociale ontwikkelingen wordt hier hands on gewerkt om alles anders te doen. Experimenten met samen werken, alternatieve sociale verbanden, democratische beslissingsstructuren, ecologische bouwmethoden en voedsel verbouwen. Niet als principieel dogma, maar als praxis, uitproberen en laten zien dat het kan. Utopie in de praktijk, dit is onze ‘common ground’.
De boomhut wordt Wijstwoning genoemd vanwege het rode pigment dat gebruikt is. Dit is kenmerkend voor deze omgeving vanwege de wijstgronden dat rood kleurt door het roestige ijzer in het water. Daardoor is de Wijstwoning verbonden met de geschiedenis van het land waarop hij staat.
Bekijk ook de website van Jeroen Doorenweerd.
