100 procent Circulair bouwen, kan dat wel?

100% circulair bouwen, kan dat wel?
Het is Ecodorp Boekel niet helemaal gelukt (98% circulair), maar het kan zeker wel!

Wat is circulair bouwen?
Er zijn twee soorten circulaire bouwmaterialen, biobased en technisch. Biobased producten komen van zaadjes, en zijn gevuld met CO2. Na afloop kunnen ze hergebruikt of gecomposteerd worden. Technische producten (in de afbeelding hiernaast Circulair genoemd) zijn gemaakt van afval en zo ontworpen dat ze zonder grondstofverlies weer hergebruikt kunnen worden.

Welke materialen zijn 100% zeker circulair?
Het glasschuim is gemaakt van afval van de glasrecycling industrie. Het bestaat uit 100% glasafval. Je kunt de 60cm dikke laag die onder onze hele cirkel ligt, opgraven en ergens anders weer gebruiken. We hebben zelfs 12 bigbags met glasschuim geoogst uit ons eerste bouwproject op De Kleine Aarde in Boxtel. Die zijn hergebruikt onder onze woningen. Dat was maar een klein deel, want we hebben 1.900m3 glasschuim gebruikt.

In het glasschuim liggen de circulaire stroomkabels van Prysmian, speciaal voor ons ontworpen en volgens een innovatie-expert van Alliander ‘de norm voor alle toekomstige kabels!’

De 15cm dikke betonlaag van geopolymeer (beton zonder cement) is gemaakt van gerecycled zand en grind uit asfaltwegen. Het bindmiddel in die betonvervanger is afval van de staalindustrie.

Eco2floor gietdekvloer is een milieuvriendelijke en duurzame gietdekvloer gebaseerd op gemalen hoogovenslak GBBS, waarbij nagenoeg geen CO2-uitstoot plaats vindt in het productieproces. Helaas is de gietdekvloer het enige bouwmateriaal dat niet helemaal gemaakt is van afval, maar waarbij ook cement is gebruikt. Wij hebben ze daarover gebeld en gelukkig kunnen ze wel 100% gebruik maken van afvalmateriaal, maar dat hebben ze dit keer niet gedaan om kosten te besparen. Dus neem contact met Eco2floor op, voordat je hiervoor kiest. Dan weet je zeker dat je de 100% kunt halen. Onze partner A. Jansen Beton uit Son heeft er een artikel over laten schrijven.

Kalkhennep is composteerbaar maar hoeft toch nooit vervangen te worden. De oudste kalkhennepwoningen zijn 200-300 jaar oud.

Hout uit het houtskelet kan hergebruikt worden, zonder enig probleem. Maar ook die hoeven komende honderden jaren niet vervangen te worden. NIBE heeft zelfs ingeschat dat CLT (Cross Laminated Timber) 1.000 jaar mee kan gaan.

De EPDM-laag is niet verlijmt, maar zit met inductielassen vast op discs op de dakplaten.

Is elk materiaal dat we gebruiken circulair?
Te beginnen met Eco2floor is niet elk materiaal in onze woningen is circulair, dat klopt. Afgezien van Eco2floor is een piepklein deel niet-circulair, minder dan 0,4%. Bijvoorbeeld de luchtdichtingstape zal waarschijnlijk weggegooid worden als de huizen afgebroken worden, omdat het te weinig materiaal en te lastig is (het plakt) is om te recyclen. Misschien dat iemand dat wel wil/kan doen, tegen die tijd. Maar tegen de tijd dat de levensduur van onze woningen voorbij is (over 250 jaar), dan is er enorme vooruitgang op het gebied van circulair bouwen gekomen en wordt elk materiaal zoveel mogelijk gerecycled. Het streven van Nederland is om in 2050 volledig circulair te zijn.

Is er een materialenpaspoort voor de woningen?
We zijn nog niet helemaal klaar met het afmaken van de bouw, dus we hebben het daar nog te druk voor. Maar het is wel het streven en we hebben bewezen dat we doorzetters zijn. Als we iets graag willen, dan komt het er ook!

Als je een container met bouw- en sloopafval hebt, ben je dan wel circulair?
De term Circulair bouwen heeft te maken met de bouwmaterialen die in de huizen gebruikt worden. Om een voorbeeld te noemen, het isolatiemateriaal Métisse is 100% circulair, is gemaakt van afval uit een andere kringloop (jeans) en de vezels kunnen achteraf weer hergebruikt worden als isolatiemateriaal. Dat wij de restjes niet recyclen, maar in de Bouw- en sloopcontainer gooien, heeft te maken met de drukte van de bouwfase. We hebben niet de tijd en menskracht om elke afvalmateriaal apart te verwerken, dat doen anderen voor ons.

Want dat ze bij het Bouw- en sloopafval komen, wil niet zeggen dat het daarmee niet circulair is. Van Gansewinkel/Renewi (die ons bouwafval ophaalt) sorteert elke soort afval uit om het weer te hergebruiken als grondstof.

Hoe kunnen wij NU weten hoe materialen van elkaar gescheiden worden aan het eind van de levensduur van onze woningen?
Daarvoor heeft cirkel PR van Ecodorp Boekel gekeken naar de huidige technieken van circulaire sloopbedrijven. A van Liempd sloopbedrijven is al 30 jaar bezig met circulair slopen en heeft de slogan ‘Wij slopen niet, wij delven nieuwe grondstoffen!’ in praktijk gebracht. Ze hebben zelfs het bedrijf Gebruiktebouwmaterialen.com opgezet om te zorgen dat de grondstoffen met een zo hoog mogelijke waarde herbestemming in de bouw krijgen. Oude deuren blijven deuren, kozijnen blijven kozijnen.

Wat kan een probleem zijn om te hergebruiken?
De installaties, zoals het ventilatiesysteem? De bouwsector ziet de installaties niet als een deel van het huis, dus installaties tellen niet mee in de berekening hoe circulair een bouwproject is.

Maar wij willen natuurlijk wel weten hoe onze leverancier ermee omgaat. Zehnder heeft de non-profitorganisatie Wecycle de opdracht gegeven om alle oude installaties uit elkaar te laten halen en te recyclen. Wecycle heeft in 2020 125,5 miljoen kilo afgedankte elektrische apparaten en lampen ingezameld en gerecycled.

Wie zegt het?
Het is natuurlijk belangrijk om te weten wie het zegt, Ad Vlems:

¨Na 25 jaar systeembeheerder en programmeur te zijn geweest, ben ik initiatiefnemer van Ecodorp Boekel geworden en heb de PR werkgroep gestart. Ik ben in die hoedanigheid naar allerlei symposia over Circulair bouwen en Circulaire Economie gegaan. Ik heb presentaties gezien van de grootste afvalverwerkers van Nederland en met vele experts gesproken. Ik heb veel bijeenkomsten van DuurzaamDoor van RVO gevolgd. Bij een expertmeeting over circulaire ondergrondse infrastructuur was ik namens Ecodorp Boekel gevraagd om bij te dragen in de ketendiscussie als ‘duurzame opdrachtgever’. Ik heb drie jaar meegedraaid in het MVO Nederland-project ‘Circulariteit in de ondergrondse infrastructuur’. De circulaire kabels en buizen in dat project zijn uitgetest in ons bouwproject!

Ik was daarin trouwens onder de indruk van de interne motivatie van zoveel MVO-bedrijven om circulair te worden! Ze zagen allemaal de noodzaak van hergebruik van grondstoffen. Ik heb de mening gehoord van veel innovatie-experts en directeuren van circulaire bedrijven.

Het meeste heb ik geleerd bij een EU-symposium over Circulaire Economie in de praktijk. Wij mochten de slotpresentatie geven.
Elke andere presentatie ging over beperkende regelgeving.
Eén bedrijf maakte staalsnippers van carrosserieën van auto’s. De snippers konden meteen gebruikt worden als grondstof voor een staalbedrijf. In Italië mochten ze niet alleen de snippers niet verkopen (want het was afval), maar ze mochten het zelfs niet het land in brengen. Alleen een afvalverwerkingsbedrijf mocht afval vervoeren. Als ze met de vrachtwagen met staalsnippers door Duitsland reden, moesten ze in sommige provincies opgeven dat ze met afval reden, andere dat ze met een grondstof reden.

Nederland staat trouwens in Europa bekend als koploper op het gebied van Circulaire Economie. Dat heb ik daar geleerd. In mijn presentatie vertelde ik over de Crisis- en herstelwet, een wet voor duurzame innovatieve projecten die uitzondering op andere wetten krijgen. Als het bij één van die projecten goed gaat, wordt de reguliere wet up-to-date gemaakt. Er zijn zo al 26 wetten in Nederland aangepast!

Ze waren helemaal onder indruk van die wet. Eén van de EU-vertegenwoordigers zei: Nou snap ik waarom Nederland koploper is!

Ecodorp Boekel is nu een beleidsplan aan het meeschrijven met de Europese organisatie ECOLISE om deze Nederlandse wet voor heel Europa op te zetten!¨

TNO: Wat jullie doen, zou weleens cruciaal kunnen zijn voor de bouwsector!
Een hele leuke anekdote uit het verleden van het ecodorp. We hebben vanaf 2009 een circulair gebouw gebouwd op De Kleine Aarde in Boxtel. Eén van de 300 vrijwilligers was een circulair bouwexpert van TNO. Hij nodigde ons later uit bij TNO voor een gesprek. Daarin zei hij: ‘Wat jullie doen, zou weleens cruciaal kunnen zijn voor de bouwsector. Want de bouwsector is heel langzaam in het innoveren. Er werken tientallen bedrijven aan een woonwijk en er hoeft er maar eentje te zijn die zegt: ‘Kunnen we niet beter beton gebruiken? Want dat kennen we! Dat is genoeg om de voortgang tegen te gaan. Jullie houden de regie en jullie ambitie hoog!’. Ze vertelden ook dat de toekomst van bouwen zit in het bouwen met hernieuwbaar, organisch materiaal. Het bouwen met eindige hulpbronnen zal ten einde komen omdat het te duur wordt.

Dat gesprek was in mei 2011 geleden en is nu gerealiseerd.

Ecodorp Boekel is door de bouwsector geselecteerd als de Duurzaamste Organisatie 2021 en door Cobouw als Meest duurzame bouwproject 2021! Door de Brabantse Milieufederatie als het meest circulaire burgerinitiatief van Brabant
en door EU TECH als de winnaar van SDG 11: Sustainable cities and communities.

3 reacties

  1. Het is geweldig hoe jullie aan de weg timmeren in het streven naar een meer duurzame samenleving, jullie verdienen deze duurzaam bouwen award!

  2. Wat geweldig dat jullie ons de weg wijzen wb innovaties en duurzaamheid. We volgen jullie! Bedankt voor de pioneering!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.